تلاش های بی ثمر دولت چین در راستای نجات بورس این کشور

چین مزیت ها و جذابیت های متعددی جهت سرمایه گذاری از جمله پتانسیل رشد بالا، نیروی کار ارزان و همچنین هزینه پائین تولید دارد. این کشور در سال 2013 به لحاظ جذب سرمایه گذاری خارجی رتبه دوم جهان (پس از ایالات متحده) را کسب کرده و در سال 2014 اولین مقصد سرمایه گذاران خارجی شد.

دولت چین در سال 2014 طی اقدامی بازار سرمایه خود را بیش از پیش بر روی سرمایه گذاران خارجی گشود و امکان سرمایه گذاری خارجی در سهام برخی از شرکت های محلی چینی را برای سرمایه گذاران خارجی از طریق بورس هنگ کنگ فراهم آورده و فرصت های سرمایه گذاری خارجی عدیده ای را تامین نمود.

صرف نظر از تمامی این مزیت های رقابتی، بازار سرمایه چین در چند ماه اخیر دچار افول چشم گیری شد که از دید تحلیل گران در تاریخ بازار سرمایه این کشور بی سابقه بوده است. در ماه ژوئن 2015، ارزش معاملات یک سوم از ارزش کل سهام بورس شانگهای نرخ نزولی داشت. دلایلی چند منجربه سقوط ارزش این معاملات شدند که یکی از اصلی ترین عوامل این نزول، دولت چین بود. هر چند برخی متعقدند که فرهنگ سرمایه گذاری چین نیز به این پدیده دامن زده است. با توجه به عمر کوتاه بازار سرمایه در چین (حدوداً 25 سال)، سرمایه گذاران به علت فقدان دانش کافی در زمینه سرمایه گذاری، رفتار هیجانی داشتند. جالب اینجاست که دو سوم از سرمایه گذارانی که به افتتاح کد بورسی اقدام نموده بودند، فاقد دیپلم می باشند. علی الیحال، دلیل اصلی این نزول در ارزش معاملاتی سهام شرکت های این کشور، سیاست ها، قوانین و اقدامات دولت چین در این زمینه بوده است.

دولت چین با استفاده از رسانه های مختلف، مردم را به سرمایه گذاری در بورس تشویق کرد و رفتار هیجانی سرمایه گذاران حقیقی در معاملات منجر به ایجاد نوعی حباب در بازار سرمایه چین شد. دولت مردم را تشویق می کرد تا به هر طریقی در بورس سرمایه گذاری کنند و افراد نیز به دلیل نداشتن دانش کافی اقدام به دریافت وام و تسهیلات از بانک ها و نهادهای دیگر (با نرخ سود بالا) کردند. در ماه ژوئن سال 2014، به طور ناگهانی، مبلغی حدود 23 هزار میلیارد یوان وارد بازار سرمایه و بورس چین شده و منتج به رشد 150 درصدی در این بازار گردید! پس از مدتی سرمایه گذاران اخطاریه ای جهت افزایش وجه تضمین[1] در سهام های خود دریافت کردند و در نتیجه بالاجبار سرمایه خود را از این بازار خارج کرده و سهام های خود را یکجا فروختند. این امر منجر به تشکیل صف های طولانی جهت فروش سهم شد. این اتفاق خبر از سقوط بورس در آینده می داد.

اینجا بود که دولت چین برای نجات بورس این کشور وارد صحنه شد و تصمیماتی را جهت بهبود این شرایط اتخاذ نمود، ولی این تدابیر و اقدامات به طور کلی نتیجه چشم گیری نداشته و منتج به رونق بورس این کشور نشد. از جمله اقدامات مهم دولت چین در این خصوص عبارتند از:

1.      خرید سهام توسط دولت چین: شرکت تأمین سرمایه اوراق بهادار چین[2]، که در واقع تحت نظارت بانک مرکزی چین قرار دارد، اقدام به ارائه تسهیلات به ارزش 42 میلیارد دلار (معادل 260 میلیارد یوان) به 21 شرکت کارگزاری نمود تا امکان خرید «سهام درخشان[3]» توسط این کارگزاری ها را فراهم آورد.

2.      ایجاد مشوق های جدید: تصویب طرحی جدید با اعتبار 40 میلیارد دلار (معادل 250 میلیارد یوان) در دستورکار دولت گرفت تا این بودجه به بخش های مورد نیاز اقتصاد تزریق شود.

3.      افزایش بودجه دولتی برای طرح های عمرانی و زیربنایی: دولت چین بودجه مربوط به تکمیل طرح های عمرانی و زیربنایی همچون راهسازی و خدمات عمومی را جهت تکمیل هر چه سریعتر این طرح ها افزایش داد.

4.      عدم معامله نیمی از سهام ها در بورس چین: طبق دستورالعمل ابلاغ از سوی دولت، معامله سهام نیمی از شرکت های لیست شده در بورس چین به طور موقت متوقف شد.

5.      ممنوعیت شش ماهه فروش سهام برای سهامداران حقوقی: سهامداران حقوقی و اعضاء هیأت مدیره مجاز به کاهش سهام خود از طریق بازار ثانویه نیستند. طی بیانه اعلامی توسط نهاد نظارتی بورس چین[4]، با افراد خاطی در این زمینه برخورد جدی خواهد شد.

6.      توقف عرضه اولیه[5]: عرضه اولیه تا اطلاع ثانویه در بورس متوقف شد.

7.      کاهش نرخ سود توسط بانک مرکزی چین: بانک مرکزی چین طی اقدامی نرخ سود بانکی را کاهش داد تا سرمایه بیشتری به سمت بورس چین روانه شود.

8.      آزادی بیشتر سرمایه گذاران برای وثیقه گذاری[6]: طی این اقدام، پشتیبانی و حمایت بیشتری از معاملات اعتباری[7] سهامداران اعمال خواهد شد. در گذشته سرمایه گذاران زیادی از طریق ریافت وام و تسهیلات جهت انجام معاملات بورسی در بخش سهام فعال بودند، لیکن به علت سیاست ها و رویه های نادرست و وجود عدم اطمینان نسبت به این بازار، سرمایه خود را از این بخش اقتصادی خارج نمودند. پس از حضور دولت در این بخش و تضمین امنیت در معاملات بورسی، در حال حاضر، سرمایه گذاران چینی می توانند حتی از ملک مسکونی خود به عنوان وثیقه استفاده نمایند.

9.      کاهش ارزش یوان: ارزش پول چین در ماه ژوئیه نسبت به دلار آمریکا به شدت کاهش یافت. این امر منتج به انجام صادرات ارزان تر محصولات کشور چین به ایالات متحده نسبت به صادرات آنها به هر کشور دیگری شده و رشد سریع تر اقتصاد چین را در پی خواهد داشت.

اقدامات اصلاحی و بهبود بخش مذکور دولت چین چندان تاثیر مثبتی بر بازار سرمایه این کشور نداشته است. بورس چین تا به امروز با زیان 3 هزار میلیارد و 25 میلیون دلار مواجه شده است. این مقدار زیان بسیار بیشتر از ارزش کل معاملات بورس کشور فرانسه و حدود 60 درصد ارزش معاملات بورس ژاپن است. به دلیل ارتباط تنگاتنگ اقتصاد و سیاست، تحلیل گران سیاسی متعقدند که افول بازار سرمایه چین، که رابطه ای مستقیم با کاهش رشد اقتصادی این کشور طی ماه های اخیر دارد، به طور حتم تاثیرات منفی بر آینده حزب حاکم کمونیست چین[8] خواهد داشت.

*فرهاد مرسلی- رییس اداره امور بین الملل بورس کالای ایران